Fréttablaðsgrein Gústafs Adolfs Skúlasonar:
Græn orka og ferðamenn
Erlendum ferðamönnum hefur fjölgað mjög mikið á Íslandi undanfarin ár. Íslensk orkufyrirtæki fara ekki varhluta af því, enda heimsækja nú á annað hundrað þúsund manns íslenskar virkjanir og tengd mannvirki á ári hverju. Er þá ekki vísað til tengdra mannvirkja á borð við Bláa lónið, Perluna eða Jarðböðin við Mývatn, sem eru gríðarlega vinsælir viðkomustaðir ferðamanna og grundvallast alfarið á nýtingu grænnar orku. Aðgangur að hálendi Íslands grundvallast jafnframt að stóru leyti á vegagerð sem tengist nýtingu grænnar orku.
Náttúra Íslands hefur mikið aðdráttarafl og oft er vísað til könnunar Ferðamálastofu þar sem 80% aðspurðra ferðamanna segja íslenska náttúru hafa haft mikil áhrif á ákvörðun þeirra um að ferðast til Íslands. Hægt er að velja nokkur svör við þessari spurningu og þannig nefnir t.d. 41% svarenda íslenska menningu og sögu, 17% nefna lágt flugfargjald o.s.frv., líkt og sjá má í töflunni hér fyrir neðan. Samtala svarhlutfalla er þannig ekki 100%, heldur 209%. Samorka hefur óskað eftir því að Ferðamálastofa bæti svarmöguleika við þessa spurningu: grænni orku.
Hluti af ímynd landsins
Íslenskt orkukerfi er algerlega einstakt í veröldinni og græna orkan mikilvægur hluti af ímynd landsins, enda henni gjarnan tjaldað til í hvers kyns landkynningarefni. Hér byggist svo gott sem öll raforkunotkun og húshitun á grænum, endurnýjanlegum orkugjöfum, á meðan flest önnur lönd þurfa að stærstum hluta að treysta á brennslu jarðefnaeldsneyta á borð olíu og kol, og/eða á kjarnorku. Að mati Samorku væri því afar fróðlegt að fá fram mælingu á vægi grænu orkunnar, einu helsta sérkenni landsins, við val ferðamanna á Íslandi sem áfangastað.
Hvað af eftirfarandi hafði mikil áhrif á ákvörðun þína um að ferðast til Íslands?*
| Íslensk náttúra |
80% |
| Íslensk menning/saga |
41% |
| Gott tilboð/lágt flugfargjald |
17% |
| Möguleikinn á viðkomu á Íslandi |
14% |
| Vinir/ættingjar á Íslandi |
13% |
| Dekur og vellíðan |
12% |
| Sérstakur viðburður á Íslandi |
10% |
| …og 6 svarmöguleikar til viðbótar |
|
| Samtals |
209% |
* Úr könnun Ferðamálastofu
Skráning er hafin á Fagfund Samorku, sem verður haldinn á Hótel Borgarnesi dagana 28. og 29. maí næstkomandi. Að þessu sinni verður fjallað um málefni hita-, vatns- og fráveitna, auk þess sem fjallað verður um öryggismál, umhverfismál, jarðhita, laga- og regluumhverfi orku- og veitufyrirtækja o.fl.
Landsvirkjun hefur undirritað samning við verktaka um byggingu stöðvarhúss Þeistareykjavirkjunar og veitna. Gert er ráð fyrir 45 MW virkjunaráfanga í fyrsta skrefi varfærinnar uppbyggingar á sjálfbærri jarðvarmavinnslu á svæðinu. Áætlanir gera ráð fyrir að heildarkostnaður við fyrsta áfanga virkjunarinnar nemi á bilinu 20 til 24 milljörðum króna, en þegar mest verður á framkvæmdatímabilinu munu hátt í 200 starfsmenn verða við vinnu á svæðinu. Stefnt er að því að virkjunin hefji rekstur haustið 2017. Sjá nánar á vef Landsvirkjunar.
Landsnet er að taka upp breytt verklag með skýrari sýn á samfélagsábyrgð fyrirtækisins sem felst m.a. í enn meira samráði á fyrstu stigum fyrirhugaðra framkvæmda og stofnun þverfaglegra samráðshópa. Nýjar áherslur Landsnets voru kynntar á vorfundi fyrirtækisins. Nauðsynleg uppbygging flutningskerfisins var m.a. til umfjöllunar en áætlað er að fjárhagslegt tap þjóðarinnar hlaupi á 3-10 milljörðum króna á ári vegna annmarka á flutningskerfinu, og fari vaxandi. Felst þetta tap m.a. í takmörkunum á nýtingu virkjana, hlutfallslegu miklum orkutöpum í kerfinu og skerðingum á afhendingu raforku vegna flutningstakmarkana. Sjá nánar um nýjar áherslur Landsnets hér á vef fyrirtækisins.
Vatns- og fráveitufélag Íslands (VAFRÍ) býður til opins málþings um fráveitulausnir á viðkvæmum svæðum og er áherslan á fráveitumál við Þingvallavatn. Málþingið er haldið í samstarfi við Samorku, Háskóla Íslands, Orkuveitu Reykjavíkur, Umhverfisstofnun, Ferðamálastofu og Þjóðgarðinn á Þingvöllum.
Tilgangur málþingsins er að fara yfir stöðu mála og fá fram upplýsingar um hvaða lausnir eru í boði og hafa verið notaðar við svipaðar aðstæður og við Þingvallavatn. Einn reyndasti sérfræðingur Norðmanna á sviði óhefðbundna skólplausna, prófessor Petter D. Jenssen, mun kynna mögulegar lausnir fyrir dreifbýli og viðkvæm svæði, og deila reynslu sinni og nágrannalanda af slíkum lausnum. Einnig verða kynningar um bakgrunnsrannsóknir á Þingvallavatni og nýjar rannsóknir nemenda Háskóla Íslands á óhefðbundnum skólplausnum.
Málþingið verður haldið í sal Orkuveitu Reykjavíkur föstudaginn 8. maí 2015 fyrir hádegi. Nánari dagskrá má finna á heimasíðu VAFRÍ
Grein Sigurjóns Norberg Kjærnested í Morgunblaðinu
Þann 22. mars síðastliðinn var Dagur vatnsins haldinn hátíðlegur um heim allan. Dagur vatnsins er árlega tilefni til þess að fagna vatnsauðlindinni, hvetja til góðrar umgengni um hana og sérstaklega hérna á Íslandi, vera þakklát fyrir hversu vel við búum, til dæmis m.t.t neysluvatns, húshitunar og grænnar raforkuvinnslu.
Í ár er þema Dags vatnsins vatn og sjálfbær þróun. Mikilvægi sjálfbærrar nýtingu vatns um heim allan hefur sennilega aldrei verið meira, og á næstu árum og áratugum mun það enn aukast. Hvort sem um er að ræða matvæli, orku, hreinlæti og heilbrigði, efnahagsvöxt og lífsskilyrði almennt, þá er mikilvægi vatnsins gríðarlegt. Í dag er ástandið í heiminum þannig að 748 milljón einstaklinga hafa ekki aðgang að fullnægjandi drykkjarvatni og 2,5 milljarður hefur ekki aðgang að fullnægjandi salernisaðstöðu og eru þetta tölur sem stefna í ranga átt.
Vatnið er notað í svo miklu meira en margir gera sér grein fyrir og með fólksfjölgum og sérlega auknum efnahagsumsvifum eykst notkun á vatni gríðarlega. Sem dæmi má nefna að 10 lítra af vatni þarf til að búa til eitt A4 blað, til að búa til 500 grömm af plasti þarf 91 lítra af vatni og til að framleiða einn smábíl þarf meira vatn en fyllir 50 metra langa sundlaug. Því er spáð að vatnsnotkun í iðnaði í heiminum muni meira en þrefaldast til ársins 2050. Eina leiðin til að svara þessari auknu eftirspurn, er að fara betur með auðlindina, vernda hana og vinna að sjálfbærri nýtingu hennar um heim allan.
Hérna á Íslandi er það hluti af okkar grunnlífsgæðum að við höfum nóg af vatni. Vatnsveitur um land allt veita hreinu og heilnæmu vatni til íbúa landsins – neysluvatni sem er með því allra hreinasta og besta sem fáanlegt er á byggðu bóli. En hvers vegna er ástandið svona gott? Svarið er að íslenskar vatnsveitur leggja gríðarlega vinnu og metnað í að tryggja hreint og heilnæmt neysluvatn. Mikil vandvirk vinna er lögð í skipulag og umsjón vatnsverndar, allt ferlið við flutning vatnsins frá vatnsbóli til neytenda og almennt gæðaumsjón vatnsins. Það er reynsla, þekking og metnaður íslenskra vatnsveitna og starfsmanna þeirra sem tryggir okkur þessi mikilvægu lífsgæði.
Þó að auðlindin sé stór og við fá sem erum að nýta hana, þá er engu að síður ábyrgðarmál að nýta auðlindina skynsamlega og fara vel með hana. Neysla Íslendinga á vatni per einstakling er mun hærri en hjá þeim þjóðum sem við berum okkur saman við – t.d meira en 50% hærri en hjá þeirri Norðurlandaþjóð sem næst kemst okkur. Það er því vel tilefni til þess að hvetja Íslendinga bæði til þess að nýta vatnið skynsamlega, og til þess að fara vel með vatnsauðlindina um land allt.
Ársfundur Norðurorku hf. verður haldinn í Menningarhúsinu Hofi föstudaginn 27. mars 2015, kl. 15:00. Á fundinum eru tvö meginþemu, vatnsvernd og menntamál og verða mörg áhugaverð erindi flutt á fundinum, t.d mun Sigurjón Kjærnested, framkvæmdastjóri veitusviðs Samorku flytja erindi um nýtt samstarfsverkefni Samorku og Neyðarlínunnar á sviði vatnsverndar. Frekari upplýsingar um fundinn má finna á heimasíðu Norðurorku.
Húshitun er mun ódýrari í Reykjavík en í höfuðborgum hinna Norðurlandanna. Raforka til heimila sömuleiðis. Kalda vatnið er á svipuðu verði og í Stokkhólmi en mun ódýrara en í hinum norrænu höfuðborgunum og fráveituþjónustan er næst ódýrust í Reykjavík, á eftir Stokkhólmi. Þetta kemur fram í gögnum sem Orkuveita Reykjavíkur hefur tekið saman. Heilt yfir er orku- og veitukostnaður viðmiðunarheimilis lang lægstur í Reykjavík, eða innan við 20 þúsund krónur á mánuði, á meðan kostnaðurinn í höfuðborgum hinna Norðurlandanna er á bilinu 45 til 62 þúsund krónur á mánuði. Sjá nánar hér á vef Orkuveitu Reykjavíkur.
Þann 22. mars er Dagur vatnsins haldinn hátíðlegur um allan heim. Dagur vatnsins er árlega tilefni til þess að fagna vatnsauðlindinni, hvetja til góðrar umgengni um hana og sérstaklega hérna á Íslandi, vera þakklát fyrir hversu vel við búum. Þema dagsins í ár er vatn og sjálfbær þróun og vill Samorka að því tilefni koma á framfæri hvatningu til góðrar umgengni um vatnsauðlindina og skynsamlegrar nýtingar á henni. Frekari umfjöllun um Dag vatnsins má finna á heimasíðu samtakanna sem árlega skipuleggja Dag vatnsins: United Nations Water.
Við vekjum einnig athygli á áhugaverðum fróðleik um kalda vatnið hér á heimasíðu Samorku og á heimasíðu Orkuveitu Reykjavikur þar sem verður á næstu dögum sérstaklega beint sjónum að kalda vatninu.
